Co łączy Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Urząd Skarbowy oraz Państwową Inspekcję Pracy? Wszystkie te podmioty mogą przeprowadzić kontrolę działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę. Taka kontrola wiąże się zazwyczaj ze znacznym stresem dla przedsiębiorcy. Osoby kontrolujące żądają przedłożenia wielu dokumentów, zadają dużą pytań i szukają – nierzadko z zauważalną determinacją – nieprawidłowości, o które nie trudno, jako że polski system prawny cechuje się przerostem regulacji dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej, co stwarza duże prawdopodobieństwo, że przedsiębiorca nie stosuje się w sposób prawidłowy do nich wszystkich. Na szczęście polski system prawny daje przedsiębiorcy również możliwość „kontrolowania kontrolujących”. Jeśli bowiem przedsiębiorca dostrzeże, że kontrolujący działają niezgodnie z przepisami, to przysługuje mu prawo do złożenia sprzeciwu. Kiedy dokładnie przedsiębiorca może wnieść sprzeciw? Jakie są skutki wniesienia sprzeciwu? Jak wnosi się sprzeciw?

Kiedy przedsiębiorca może wnieść sprzeciw?

Ogólnie rzecz ujmując, sprzeciw można wnieść w przypadku podjęcia i wykonywania przez organ dokonujący kontroli, czynności kontrolnych z naruszeniem prawa^[1]. Sprzeciw może być wniesiony jednak tylko w przypadku naruszenia określonych przepisów, które zostały wyczerpująco wymienione przez ustawodawcę^[2]. Sprzeciw przysługuje więc tylko na następujące naruszenia:

1) brak zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli;

2) brak okazania przez kontrolującego legitymacji służbowej lub doręczenia prawidłowego upoważnienia do wszczęcia kontroli^[3];

3) brak wykonywania kontroli w obecności przedsiębiorcy lub, w określonych przypadkach, pod jego nieobecność^[4];

4) nieprawidłowe miejsce przeprowadzania kontroli, tj. gdy kontrolę prowadzono poza siedzibą przedsiębiorcy lub miejscem wykonywania działalności gospodarczej oraz poza godzinami pracy przedsiębiorcy lub czasu faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę;

5) łamanie zakazu prowadzenia równocześnie więcej niż jednej kontroli;

6) przekroczenie dopuszczalnego czasu trwania kontroli^[5];

7) prowadzenie ponownej kontroli w tym samym przedmiocie.

Jakie są skutki wniesienia sprzeciwu?

Już samo wniesienie sprzeciwu jest korzystne z punktu widzenia przedsiębiorcy, ponieważ  powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy, z chwilą doręczenia osobie kontrolującej zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu do dnia zakończenia postępowania wywołanego jego wniesieniem. Osoba kontrolująca musi więc natychmiast przerwać dokonywanie czynności kontrolnych, chociaż możliwe jest zabezpieczenie dowodów przez osobę kontrolującą, aby w późniejszym czasie można było przystąpić do ich analizy w ramach wznowionych czynności kontrolnych.

Nadto wstrzymaniu ulega również bieg czasu trwania kontroli, co oznacza, że składając sprzeciw, przedsiębiorca może faktycznie wydłużyć okres trwania kontroli, jeśli sprzeciw nie doprowadzi do zakończenia kontroli.

Jak wnosi się sprzeciw i jakie rozstrzygnięcia może wydać organ po rozpatrzeniu sprzeciwu?

Przedsiębiorca wnosi sprzeciw na piśmie wraz z uzasadnieniem (aby organ mógł się zorientować w przyczynach sprzeciwu), w terminie 3 dni od wszczęcia kontroli lub od naruszenia prawa przez kontrolującego,  do organu podejmującego i wykonującego kontrolę (ZUS, US, PIP). Można doręczyć sprzeciw osobiście organowi lub przekazać drogą pocztową. Za datę wniesienia sprzeciwu uznaje się datę wpływu do organu kontroli, zatem nadanie sprzeciwu w placówce pocztowej nie jest równoznaczne z wniesieniem sprzeciwu. Doręczenie sprzeciwu osobie kontrolującej (czyli osobie fizycznie przeprowadzającej kontrolę) – zamiast organowi kontroli (w placówce ZUS, US, PIP) – nie będzie skuteczne.

Następnie, organ kontroli rozpatruje sprzeciw – w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania sprzeciwu – oraz wydaje postanowienie albo o odstąpieniu od czynności kontrolnych, albo o kontynuowaniu czynności kontrolnych. Jeśli organ wyda postanowienie o kontynuowaniu czynności, przedsiębiorcy przysługuje zażalenie w terminie 3 dni od dnia otrzymania przez przedsiębiorcę tego postanowienia. Jeśli zażalenie zostanie rozpatrzone negatywnie, przedsiębiorcy przysługuje skarga do wojewódzkiego sadu administracyjnego.

Kończąc te krótkie rozważania, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu Waszego problemu związanego z prawami i obowiązkami przedsiębiorcy podczas kontroli działalności gospodarczej, zapraszam do kontaktu.

^[1] Art. 59 Ustawy prawo przedsiębiorców

^[2] Art. 59 ust 1 Ustawy prawo przedsiębiorców

^[3] Aby upoważnienie było prawidłowe, musi zawierać: wskazanie podstawy prawnej; oznaczenie organu kontroli; datę i miejsce wystawienia; imię i nazwisko pracownika organu kontroli uprawnionego do przeprowadzenia kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej; oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą; określenie zakresu przedmiotowego kontroli; wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli; imię, nazwisko oraz podpis osoby udzielającej upoważnienia z podaniem zajmowanego stanowiska lub funkcji; pouczenie o prawach i obowiązkach przedsiębiorcy.

^[4] W art. 50 Ustawy prawo przedsiębiorców szczegółowo uregulowano zasady obecności przedsiębiorcy lub innych osób przy czynnościach kontrolnych

^[5] Dopuszczalny czas prowadzenia kontroli został uregulowany w art. 55 ustawy prawo przedsiębiorców – dla mikroprzedsiębiorców wynosi 12 dni roboczych, a dla małych przedsiębiorców 18 dni roboczych, dla średnich przedsiębiorców 24 dni robocze, dla pozostałych przedsiębiorców 48 dni roboczych